Bokblogger

Ein roman med mange moralske dilemmaer.

• Norsk tittel: Datter av Ukraina
• Forfatter: Roy G. Tveit
• Sjanger: Roman
• Antall sider: 228
• Utgivelsesår: 2024
• Utgiver: Litera Books

Roy Gunnar Tveit (Født 1963) er til dagleg universitetslektor i språkvitenskap ved UiA. Han debuterte som forfattar i 2004 med romanen «Call girl-sjefen». Sidan den gong har han utgitt fagboka «Å lære norsk – når polsk og tysk er morsmål» (2011), og romanen «Datter av Ukraina» (2024).

Daria er ei 18 år gammel jente fra Avdiivka i Ukraina, en by hvor det har vært krig siden 2014. Etter et voldsomt angrep mot hjembyen i januar 2021, flykter hun sammen med mora si til Norge. De bosetter seg i industribyen Odda hvor Daria begynner på videregående skole.
Men livet i Norge blir ikke helt enkelt. I Ukraina har Daria tatt farvel med kjæresten, Andrej, som er soldat i den ukrainske hæren, og hun har etterlatt familie og venner som har valgt å bli, for å forsvare Ukraina mot de russiske okkupantene.
Daria slites mellom et ønske om å leve i fred i Norge, og pliktfølelsen hun har overfor det okkuperte hjemlandet sitt. Tilværelse kompliseres etter hvert ytterligere av at den unge norsklæreren hennes blir betatt av henne, og hun av ham.

Denne boka er eit leseeksemplar på PDF frå forfatter. Eg er på ingen måte påverka av dette, og har skrevet min egen subjektive vurdering av «Datter av Ukraina».

I min bokblogg legg eg ut bøker som eg vil anbefale videre til deg som les den. Difor publiserer eg ikkje bokanmeldelser med karakter 3 eller dårligere. Unntaket er viss forfatter/forlag likevel ynskjer dette.

Dette er ein roman som handlar om ei ung ukrainsk kvinne som saman med mor si flyktar til Noreg grunna krig.

Denne romanen har fleire innfallsvinkler. Me fylgjer Daria i trygge Noreg, samtidig som kjærasten hennar kjempar i fronten i Ukraina. Mor til Daria er sjukepleiar og har flykta saman med Daria, samtidig som familien sit attende i Ukraina og føler ho svikter landet sitt. Tveit speler dermed på samvittigheten og det medmenneskelige.

Både Daria og kjæresten hennar, Andrej, er skrevet i jeg-format. På denne måten får me deira tanker og følelser servert på ein naturleg måte. Kjærleiken mellom dei er stor, men er den sterk nok til å overleve alt dei går gjennom? Dette er eit av fleire spørsmål ein stiller seg undervegs.

Forfattar har valgt å skildre dei store kontrastene mellom Daria i rolege Odda, og Andrej i skyttergravene i Donbas. Dei møter på vidt forskjellige utfordringer, noko Tveit klarer å formidle på ein god måte. Han klarer å fange dei redselsfulle øyeblikka. Dei øyeblikka som er sjelsettende for eit menneske, og som for dei som er utanforståande aldri vil klare å setja seg inn i.

-Det brenner! roper en ung gutt som står ved hovedinngangen. Folk stavrer seg på beina og løper bort dit. Glaner ut vinduene. Bak de første boligblokkene stiger oljesvart røyk opp i lufta.
-Hvor er det? Hvilken av blokkene? spør ei lita, eldre dame forskrekket. Hun knapper den svarte jakka med skjelvende hender og løper ut, over den åpne plassen, i retning røyken som stiger opp. Gråtkvalte hyl blir hengende i lufta bak henne.

I Noreg lev Daria trygt. Men også ho har sine utfordringar. Ein av lærerne hennes på vidaregående viser sin interesse i ho. Dette er ein uanstendig oppførsel som kan få store konsekvenser på så mange måter. Også her kjem det mange spørsmål opp til overflata. Vil Daria falle for hans sjarm? Vil ho eventuelt svikte Andrej?

Forfatter klarer å kapsle lesar inn i dei forskjellige moralske dilemmaene på ein snedig måte. Sjølv om det er litt stillstand her og der, så har Tveit fått lesar nysgjerrig og då er mykje gjort.

Det er nokre scener i boka som ikkje er for sarte sjeler. Detaljerte skildringer frå krigen som viser den brutale kvardagen dei lever midt oppi. Dette viser dei enorme kontrastene, og det føles heilt riktig at dei er med i boka.

Daria er ei kvinne som lever og ånder for å skrive dikt. Gjennom dikta klarer ho å setja ord på det ho føler. Så enkelte få dikt her og der er med. Noko som skaper ein truverdighet til den oppbyggende karakteristikken av denne unge kvinna frå Ukraina.

Pappa, mamma og ungene
brenner opp sammen
i regn av bomber
i Donbas

Med sine parallelle historier og vidt forskjellige miljøer, så skapes det ein forventning og kulturkollisjon som ein ikkje kan unngå å setja opp mot kvarandre.

Dialogene som føres er ein blanding av bokmål, nynorsk og litt dialekt. Miljøskildringene frå Odda er eit fornøyelig skue. Ein kan formelig «vandre» gjennom gatene, og la seg inspirere av universet til Tveit.

Som tidlegare nevnt så er det ein del moralske dilemmaer. Daria og moren går ikkje så godt overens. Daria har planer om å returnere til Ukraina på sikt, noko moren ikkje er interessert i. Dette åleine skaper avstand mellom dei. I tillegg er det andre ting som skaper gnisninger. Daria har heller ikkje så mange bekjentskaper i Noreg og Odda, som gjer at tilværelsen aldri heilt blir det ho kanskje såg for seg. Og utan sin Andrej, er det ein bit av hjarta som manglar.

Jeg føler meg like kald som vannet fra bekkefaret rett bak meg, og jeg kjenner et hat på styrke med kraften i et fossefall. Gråten tar styringa over meg, plutselig og voldsomt. Ingenting i livet mitt blir slik jeg hadde håpa.

Sluttpartiet følte eg kom litt brått på, og her kunne forfatter fint ha lagt til 50-100 sider for å fylgje opp nøyaktigheten og skildringer rundt kva personer føler og tenker, som han har gjort heile boka gjennom frem til dette partiet. Dette er nok også eit prov på at han har hatt meg som lesar i si hule hand lenge, som sjølvsagt er positivt.

Det er mykje følelser i sving. Følelser som eg føler fades meir ut når dei gjeld som mest. Dermed fekk eg ikkje heilt tak i kanskje dei viktigste ytterpunktene, og eg satt igjen med ein følelse av at det var tatt nokre enkle og lettvinte løysingar. Dette er kanskje noko ein legg ekstra merke til om ein går i dybden på teksten, og er sikkert ikkje noko den «vanlige» lesar vil legge like stor merke til.

Eg liker måten forfatter viser i-landsproblem, og kor fort tilflyttere blir påverka av kvardagslivet, samtidig som dei kjempar ein indre kamp. Å være ein flyktning på ein liten plass, der kanskje apparatet rundt ikkje er like stort og like til stades som andre plasser, er også noko som kjem til overflata. Å bli integrert inn i eit lite samfunn er nok ikkje det enklaste, noko Daria er eit eksempel på. Vil hennes verdier forandres under opphaldet i Noreg? Igjen desse spørsmåla som forfatter maner fram undervegs…

Historia og dialogene føles truverdig, og eg liker måten Tveit inviterer lesar inn i hans univers. På mange måter utfordrer han lesar til å ta standpunkter saman med karakterene, og på denne måten kan f.eks Daria eller moren framstå som eit positivt eller negativt menneske, avhengig av kva verdier du sjølv har. Eit fint verkemiddel som skaper ein form for tilhørighet til karakterene i romanen. På godt og vondt.

«Datter av Ukraina» er ein roman med mange moralske dilemmaer, og inviterer dermed lesar inn i historia på ein særegen og snedig måte. Med eit godt språk, interessant historie og truverdige dialoger, så skapes det ein forventningsfull utvikling i romanen. Roy Gunnar Tveit er eit forfatternavn å fylgje med på vidare.

TERNINGKAST: 4+