Bokblogger

Slampoesi møter krimsjangeren i bokform.

• Norsk tittel: De som dreper på en mandag
• Forfatter: Anne Elvedal
• Sjanger: Krim, Poesi
• Antall sider: 79
• Utgivelsesår: 2025
• Utgiver: Cappelen Damm

Anne Elvedal (Født 1973) er ein ettertraktet manusforfattar. Ho har skrevet manus til filmer og TV-serier som «Børning 2», «Elias og jakten på havets gull» og ikkje minst serien «Twin», som er solgt til 46 land. «Dødens spill» (2020) er hennes skjønnlitterære debut. Dette er den fyrste boka i ein grøssertrilogi for ungdom. I 2021 kom «Den sorte bruden», og i 2022 gav ho ut «Mørkets tjener» som er den siste boka i trilogien. I 2024 gav ho ut barneboka «Spøkelsesstasjonen», og ho kom også ut med si fyrste roman for vaksne i 2024, med boka «Du kan kalle meg Jan», som er ein psykologisk thriller. 1 2025 gav ho ut «De som dreper på en mandag», som er ein blanding av krim og slampoesi.

De som dreper på en mandag er en frisk og spesiell liten sak. Her har Anne skapt en helt ny sjanger som blander krim og slampoesi. Boka består av morbide, humoristiske, alvorlige og spennende korte krimhistorier fortalt med rim og rytme og et språklig overskudd. Det er som små noveller pakket inn i et originalt, lettlest og fengslende format – og som samtidig har både dybde, spenning og overraskende vendinger.

Denne boka er eit leseeksemplar frå Cappelen Damm. Eg er på ingen måte påverka av dette, og har skrevet min egen subjektive vurdering av «De som dreper på en mandag».

I min bokblogg legg eg ut bøker som eg vil anbefale videre til deg som les den. Difor publiserer eg ikkje bokanmeldelser med karakter 3 eller dårligere. Unntaket er viss forfatter/forlag likevel ynskjer dette

Dette er ei blanding av krim og slampoesi. Historiene er fortalt gjennom rim og rytme.

Boka er i eit relativt lite format, og består av 15 krimhistorier. Her forenes slampoesi og krim. For dei som ikkje veit kva slampoesi er, så er det kort fortalt poesi der dikteren fremlegger dikt i ein rytmisk og engasjerende fremførelse. Dette er fyrst og fremst ein muntlig framførelse framfor eit publikum, der ein ofte henter elementer fra blant anna hiphop, rap, og stand-up, samtidig så er kroppsbevegelser og stemmen viktige element. Så å få det i ei bokform er eit spenstig prosjekt.

Det krever at lesar klarer å lese i ein rytme og på ein måte kan forestille seg at historia nesten vert sunget ut og dermed også må kunne lese litt raskt. For viss rytmen ikkje er til stades, så mister historiene på mange måter sitt element.

Hun fikk lyst til å slå, klype, klore, hun beit
tennene sammen
fikk hjelp til å svelge skammen
av en psykolog, en audiolog, en farmakolog,
men sinnet freste, hveste, vokste i henne for
hver dag, hver kveld for hver jævla, føkkings
karamell

Ein ser raskt at teiknsetting i form av komma er særs viktig for ikkje å misforstå setninger. Det blir som den setningen me lærte på ungdomsskulen, der ein general skulle sende ein viktig beskjed med eit bud om at ein fange ikkje skulle henges. Setningen var «Vent, ikkje heng han», men generalen var ikkje så god i kommareglene, så han skreiv «Vent ikkje, heng han». Nå har heldigvis Elvedal stålkontroll på dette, men som lesar må ein vere litt obs på kor ein tar desse små pausene i setningene. Viss ikkje kan det fort gå galt av sted.

Eg må berømme forfatter for godt tempo og rytme. Det er slik at fleire av desse tekstene heilt sikkert kunne blitt gode rap-låter. Det som imponerer aller mest er at det faktisk blir gode historier ut av det, og at forfatter klarer å unngå dei store gjentakelsene av rim. Det er dermed leik av ord og uttrykk og viser det store vokabularet Elvedal besitter.

Det er ein fin variasjon i historiene sjølv om fremførelsen og oppskriften er den samme. Her er det minst 15 forskjellige mennesker som dreper på en mandag. Det er alt fra ein bestialsk massemorder, til skjønnheten og udyret og eit bowlinglag.

Eg følte at forfatter innimellom skreiv seg litt bort, men at ho henta seg raskt inn att. Men dette vert nok veldig individuelt alt etter korleis ein både les og tolker det som står. I så måte vil boka leve frå lesar til lesar.

Og en dag ved mørkets frembrudd,
under et stjerneskudd
blant utskudd
ble det blinkskudd
da Skjønnheten under et sammenbrudd
sa ja til jomfruskudd
Dette ble Uhyrets gjennombrudd

Ein finn småartige og absurde situasjoner og viser det store spennet i historiene. Ein kan humre og le, og ein kan grøsse og bli irritert. Ein veit heller aldri korleis kvar historie ender. Nokre har overraskende tvister, nokre har klassiske gode slutter, medan andre har ein meir open slutt. Dette auker både spenningsnivå og forventning til kva veg historien bærer av stad.

I spotlyset begynte naboen å sprade naken au naturel,
ville bevise hvem som hadde størst baller, størst understell

Krimelementene er gode, og ein får faktisk fullverdige historier ut av desse korte slampoetiske historiene. Dette viser store språkegenskaper og ein uovertruffen rytmisk skrivekunst. Slampoesi er ein meget teknisk vanskelig sjanger, og attpåtil i bokform. Ein kan ikkje anna enn å beundre forfatters val av å gi ut ei slik bok. Det store spørsmålet er om det finnes eit marked for denne type bøker? Det vil tida vise, men både forfatter og forlag skal ha ros for å våge.

Boka er krydret med illustrasjoner frå Knut Nærum. Desse er mørke, småartige og uttrykksfulle, og passer boka på ein finurlig måte. Han viser dermed at han ikkje berre er ein komiker og ordkunstner.

Det er uvant å lese denne type bok, og det tar litt tid å komme inn i måten å lese på. Men finn ein sin eiga (og forfatters) rytme, så er dette ei bok som er lettlest og som innehar gode element og historier.

«De som dreper på en mandag» er noko så sjeldent som slampoesi i krimformat. Her er det tempo, rim og rytme som gjelder, og Anne Elvedal leverer storslått skrivekunst og viser fram eit stort vokabular. Boka krever likevel at lesar klarer å lese rytmisk og i eit riktig tempo for å få fullt utbytte av historiene. Den er dermed ikkje for alle, men er du glad i poesi, krim og vil ha ei lita utfordring? Ja, då er denne boka eit must!

TERNINGKAST: 5-