Bokblogger

Nok ein sterk og velskrevet krigsdokumentar frå Roger Albrigtsen.

• Norsk tittel: Krigsseilere fra Trøndelag
• Forfatter: Roger Albrigtsen
• Sjanger: Dokumentar, Krig
• Antall sider: 205
• Utgivelsesår: 2023
• Utgiver: Forlaget Kristiansen

Roger Albrigtsen (Født 1971) kjem frå Evenes i Nordland. Han bur no i Porsanger, Finnmark. Han har skrevet ein rekkje bøker om norsk krigshistorie, særskilt frå Nord-Norge. I 2020 gav han ut ‘Krigsseilere fra nord – Finnmark», den fyrste boken er om finnmarkinger, de to kommende er om henholdsvis tromsværinger og nordlendinger. I 2021 gav han ut «Krigsseilere fra nord – Troms», og i 2022 kom den tredje og siste boka ut i denne serien; «Krigsseilere fra nord – Nordland». Saman med Knut Flovik Thoresen gav han ut dokumentaren «En skjult tragedie – Øksfjordraidet 1941» i 2022. I 2023 gav han ut «Krigsseilere fra Trøndelag».

Denne boken omhandler trøndere i krigsseilas 1939 – 1945.
Med utgangspunkt i personlige historier, bilder og dokumenter, sjøforklaringer og tyske ubåtlogger vekkes brutale historier til liv.

Denne boka er eit leseeksemplar på PDF frå forfatter. Eg er på ingen måte påverka av dette, og har skrevet min egen subjektive vurdering av «Krigsseilere fra Trøndelag».

I min bokblogg legg eg ut bøker som eg vil anbefale videre til deg som les den. Difor publiserer eg ikkje bokanmeldelser med karakter 3 eller dårligere. Unntaket er viss forfatter/forlag likevel ynskjer dette.

Nok ein gong har Roger Albrigtsen gravd seg djupt ned i krigsmaterien, og denne gongen er det krigsseilere frå Trøndelag som er i fokus. Dette er også den fjerde boken om krigsseilere.

For dei som har lest bøkene i serien om «Krigsseilere fra nord» frå samme forfatter, så bygger han oppunder den samme suksessoppskriften også i denne dokumentaren.

Albrigtsen trekker fram mange dramatiske historier der norske sjøfolk frå Trøndelag er involvert i krigshendinger. Her får ein eit innblikk i den usikkerheten og den konstante angsten ein måtte leve med til sjøs. Her finn ein mange skjebner og historier. Personer som omkommer, personer som overlever og sågar personer som kjemper for krigsseilere sin rettferdighet etter krigens slutt.

Etter en times seilas skjedde det fatale. Ved nordenden av øya Landegode klokken 11.30 smalt det. Passasjerer og mannskap ble kastet rundt. Kaoset var komplett, skipet tok inn vann og begynte umiddelbart å synke. Panikken bredte seg. Bare én livbåt kom på vannet. Den inneholdt kun tyskere. Kvinner, barn og gamle ble stående igjen på dekk. Skipet la seg raskt over på siden, og etter 6-7 minutter forsvant hun i dypet.

Frå historia om D/S Prinsesse Ragnhild.

Det siteres frå rapporter, dokumenter, augevitner og rettsavhør. Albrigtsen bruker dermed minimalt med synsing og utbroderinger med eigne ord. Det aller meste støttes opp om kilder, men Albrigtsen syr det heile sømløst saman til ein flytende tekst.

Bilete av skip og personer er med i dei tilfeller det har lykkes forfatter å få tak i. Dette skaper ein nærere relasjon til saken, og ein har ikkje berre eit navn å forholde seg til, men også eit ansikt og skip å henge informasjonen på. Albrigtsen har også med kildehenvisninger etter kvart kapittel. Dette er med på å vise den store researchen som ligg bak. Det viser også at forfatter ikkje tar æren for all informasjon, og det er også til stor nytte for dei som vil sjekke ut kapittelet nærere.

Denne gongen har også forfatter trekt fram steder og personer som har vert viktige bidragsytere for krigsseilere. Som f.eks sjømannshjemmet på Lade og Krigsseilerforeningen i Trøndelag. Også Shetlandsgjengen er representert. Det samme er saken rundt utbetaling til krigsseilere i ettertid. Me får eit lite innblikk i den debatten som herjet, og som til slutt førte til utbetalinger.

Stemningen i Stortinget i april 1972 var ganske annerledes positiv enn i desember 1948. Jubelen sto i taket blant krigsseilerne. Storparten av søknadene om utbetaling av Ex gratia-beløpene kom i de to årene 1972 og 1973, da henholdsvis 18000 og 4700 krigsseilere/deres pårørende meldte seg.

Frå kapittelet «Noen avsluttende ord».

Boka er delt inn i to deler. Den fyrste tar for seg dramatiske og rystende historier, medan den andre delen er eit register over falne frå Trøndelag som omkom under krigen. Alle har ein link til sjø og sjøfart, men ikkje alle omkom nødvendigvis på sjøen. Dette registeret er detaljert og innehar ein god del informasjon om vedkommende. Det varierer sjølvsagt litt med informasjonsmengden, men i det store og det heile er det ein imponerende informasjonsflyt som er nedskrevet.

Det er mange skjebner som skildres. Personer som omkommer under angrep frå tyskere, men også dei allierte såg dessverre ikkje alltid forskjell på venn eller fiende, så det vart mange som falt under desse unødvendige angrepa. Det er historie om foreldre som får dødsbodskapet om sonen sin, det vart til og med skrevet ein nekrolog i lokalavisa, for så å oppdage at sonen levde i beste velgående. Samtidig var det ein anna familie som fekk dødsbodskapet om ein son dei trudde levde. Det er også ein skremmende historie om tyskere som kaster eit spedbarn over bord. Og så er det historier om personer som overlever krigen og som lever eit bortimot normalt liv, medan andre bukker under for angst og nerver. På denne måten har Albrigtsen klart å speile det heile biletet og viser ytterpunktene og alt i mellom.

Helge omkom da det svenske skipet D/S Sonja ble minesprengt 10. juni 1940, men Helge var ikke død. En uforståelig feil etter det dramatiske forliset gjorde sorg til glede og glede til sorg for de to familiene som ble rammet. På toppen av det hele meldte en rekke aviser om Helges død, og en nekrolog kom på trykk. Historien om denne misforståelsen fulgte Helge Røhme gjennom livet. Hva skjedde med skipet D/S Sonja, og hvordan opplevde Helge forliset?

Frå kapittelet «Men Helge var ikke død».

Nokre kapitler er korte i forhold til mange av dei andre. Dette kjem av tilgang til informasjon. Her skal forfatter ha ros for ikkje å legge på unødvendig med «fyllstoff» for å gjere kapitlene lenger. Det er konsist og reine ord for pengene, og ein sit att med eit inntrykk av at det er kun fakta på bordet som gjelder, og som auker kredibiliteten til forfatter sitt enorme arbeid bak boka.

Den enorme respekten forfatter har for krigsseilere vises att i teksten, noko som igjen gjev historiene eit ekstra hakk av tilhørighet. Takket være bidragsytere som Roger Albrigtsen så kan ordene «Evig heder» og «Aldri glemt» leve videre i beste velgående, generasjon etter generasjon.

«Krigsseilere fra Trøndelag» er eit viktig bidrag til norsk krigshistorie. Nok ein gong leverer Roger Albrigtsen varene, og han skriv med stor respekt og ei fast hånd ned alt som er verdt å vite om hendinger og personer. Serien om krigsseilerne kan anbefales på det varmeste.

TERNINGKAST: 5+